میرزا حسن تبریزی (تولد ۱۲۳۰ شمسی، تبریز- وفات ۱۳۲۳ شمسی، قم) مشهور به رشدیه از پیشگامان نهضت فرهنگی ایران در سده گذشته و موسس مدارس ابتدایی به سبک جدید در ایران است. مهمترین ابتکار وی ابداع الفبای صوتی است که راه آموزش را سهل و نظام آموزش سنتی ایران را دگرگون کرد به همین جهت است که به او لقب پدر فرهنگ نوین ایران داده اند.
رشدیه و مشروطه
میرزا حسن رشدیه با تاسیس مدارس جدید، بالا رفتن سطح سواد و ارتقای سطح فکری جامعه بر انقلاب مشروطه تاثیر گذار بود. او با نوشتن مطالبی در کتابهای درسی، نوشتن شب نامه، و انتشار روزنامه به آگاهی سیاسی مردم می پرداخت و نقش مهمی در شکل گیری انقلاب مشروطه ایفاء کرد. چاپ کتاب زندگینامه، آراء، نظرات و خاطرات میرزا حسن رشدیه توسط سازمان اسناد ملی ایران بر اساس دست نوشته های موجود در آن سازمان حاکی از اهمیت نقش وی در تثبیت انقلاب مشروطه است.
نقش رشدیه در آموزش زنان
اهمیت آموزش عمومی در نگاه میرزا حسن رشدیه او را بر آن داشت تا اولین مدارس دختران را به همت زنان خانواده اش راه اندازی کند. در حمایت از تاسیس مدارس دختران و آموزش معلمان، زنان خانواده و بستگانش را با سبک نوین خود آموزش داده و برنامه های دروس مورد نیاز دختران و نظامنامه مدارس را تهیه و در اختیار آنان قرار میداد. تمامی مدارس اولیه چند روز پس از تاسیس با حمله متعصبین بسته می شد تا اینکه با مقاومت زنان فرهیخته و مبارز بالاخره مدارس دختران نیز اجازه تاسیس یافتند .
الگوی آرمان شهر رشدیه
رشدیه در تمام طول زندگی خود برای پیشبرد فرهنگ و آموزش در ایران بی وقفه کار می کرد و در این راه به ابتکاراتی که در زمان خود بسیار هوشمندانه بود دست می زد. سند بدست آمده زیر گواهی دیگر بر دوراندیشی و درایت چند جانبه رشدیه است که با پیشنهاد خرید یک روستا طرحی را جهت ایجاد الگویی آرمان شهری ارایه می کند. در بندهایی که در این سند ذکر می کند به شکلی جامع به مسایل محیط زیستی و شهر سازی، اجتماعی و حقوقی ،آموزشی …
می پردازد.
نقش رشدیه در آموزش زنان
اهمیت آموزش عمومی در نگاه میرزا حسن رشدیه او را بر آن داشت تا اولین مدارس دختران را به همت زنان خانواده اش راه اندازی کند. در حمایت از تاسیس مدارس دختران و آموزش معلمان، زنان خانواده و بستگانش را با سبک نوین خود آموزش داده و برنامه های دروس مورد نیاز دختران و نظامنامه مدارس را تهیه و در اختیار آنان قرار میداد. تمامی مدارس اولیه چند روز پس از تاسیس با حمله متعصبین بسته می شد تا اینکه با مقاومت زنان فرهیخته و مبارز بالاخره مدارس دختران نیز اجازه تاسیس یافتند .
تازه ها
داستان میرزاحسن رشدیه و آموزش نوین
نشست «داستان میرزاحسن رشدیه و آموزش نوین» با سخنرانی بهدخت رشدیه؛ کنش‌گر اجتماعی و نوادۀ میرزاحسن رشدیه و آذر تشکر؛ جامعه‌شناس و مربی زندگی، یکشنبه ۲۰ آبان در محل مؤسسۀ فرهنگی - هنری «ته‌رنگ اندیشه و خیال» واقع در خیابان نجات‌الهی با حضور جمع بسیاری از مشتاقان برگزار شد.
نمونه متن
انتشار مجموعه های جدید مربوط به میرزا حسن رشدیه
پس از انتشار مجموعه آثار میرزا حسن تبریزی رشدیه در زمستان ۱۳۹۹ سه مجموعه دیگر با عناوین مجموعه اسناد، مجموعه نشریات و مجموعه خاطرات میرزا حسن رشدیه تبریزی در بهار ۱۴۰۳ منتشر شده است.